Bram van Hemmen is lid van de Stuurgroep ZVH ZHZ met de portefeuille ‘personen met verward gedrag’. Al in 2015 begon hij met dit dossier en werd lid van het landelijk Schakelteam. De problematiek zien als een zorgthema en doen wat nodig is, vormen de kern van zijn aanpak in dit portefeuille.
‘De problematiek van personen met verward gedrag’ is ten diepste een zorgvraagstuk, en ja dat kan grote veiligheidseffecten hebben. De oplossingen liggen daarom vooral in het zorgdomein en niet in het veiligheidsdomein. De WvGGZ bestaat sinds 1 januari 2020 en heeft ten opzichte van de oude wetgeving vooral als doel om het allemaal eenvoudiger te maken. Versnippering van taken bij meerdere organisaties vergroot de complexiteit. Die complexiteit vergroot de kans dat we er vaak te laat bij zijn en we niet konden voorkomen om iemand met verward gedrag eerder te spotten. Als portefeuillehouder ‘openbare orde en veiligheid’ verrast me dat soms. In de nieuwe wet heeft de sociale omgeving meer inspraak. Denk aan gezin, buren, kerk, vereniging of supermarkt. Zij ervaren de eerste signalen dat het niet goed gaat met iemand. Ik gebruik altijd de metafoor dat je elke brand kunt blussen met een kopje water, als je er maar op tijd bij bent. Deze verandering om er dus tijdig bij te zijn, moet groeien.’
‘Mensen met verward gedrag zijn hele kwetsbare mensen die veel hulp nodig hebben. Ook de gemeenten hebben daarin een rol. Denk aan het toewijzen van een buddy, budgethulp of stimuleren om vrijwilligerswerk te gaan doen’, aldus Bram. Daarmee maakt hij meteen ook duidelijk dat mensen met verward gedrag als maatschappelijk probleem de aandacht van het hele college verdienen. Bram: ‘Het college is een team en we werken integraal aan belangrijke vraagstukken. En bij mensen met verward gedrag gaat het ook om bijvoorbeeld fysieke zorg en huisvesting. Dat betekent dat je als burgemeester vanuit veiligheid samenwerkt met de wethouder Zorg of een wethouder met een ander portefeuille. Te vaak wordt nog gedacht vanuit alleen maar de burgemeester en het portefeuille openbare orde en veiligheid. Die integrale benadering bij het helpen van deze kwetsbare mensen is een heel ander paradigma. En om dat goed te laten werken hebben we nog jaren nodig om het te ontwikkelen. In de aanpak is ook het ZVH ZHZ erg belangrijk. Zij kennen de infrastructuur en hebben zicht op de lokale en regionale sociale kaarten. Ik zie het veiligheidshuis als de natuurlijke plek waar de regie op dit onderwerp thuishoort. Dus moeten we ze faciliteren om deze belangrijke rol aan te kunnen.’
Wat zijn de gevolgen van corona op mensen met verward gedrag en de aanpak? Bram ziet dat corona werkt als een dubbele katalysator.
‘Het kan verward gedrag juist versterken doordat mensen meer geïsoleerd leven en omdat kwetsbare mensen meer dan gewenst onder onze radar blijven. Maar aan de andere kant werkt het voor sommige mensen met psychische problemen juist heilzaam omdat zij beter in balans kunnen blijven. Waar we eerder dachten dat we de keuzes die we hebben in de zorg-aanpak compleet hadden, is er juist door corona weer een kleur in de kleurendoos bijgekomen. Want methodes die eerder succesvol waren voor sommige mensen, bleken in deze nieuwe corona-situatie minder goed te werken. Juist door corona ontdekten we dat er ook andere vormen goed voor sommige mensen werken – en dat deze aanpak zelfs effectiever blijkt.'
We zien met z’n allen dat de coronapandemie onze samenleving compleet door elkaar schudt en op z’n kop zet. Dat vraagt om een hernieuwde visie. Wat hebben we allemaal van deze periode geleerd en wat kan nog beter?
'Dat is een boeiende en grote uitdaging. En daarin zie ik ook een directe relatie met de aanpak van mensen met verward gedrag. We moeten een laag creëren met meer vrijheid om te doen wat nodig is. Geen streng protocol waarin alle risico’s op voorhand al getackeld zijn, maar een kader met richtlijnen waar we ons aan houden. En waar ruimte is om unieke situaties aan te kunnen pakken. De tijd is rijp om te leren, ook voor de uitvoering van deze nog niet zo lang ingevoerde wet. Dat is een missie voor alle betrokken partijen, waarbij ik een belangrijke rol voor het ZVH zie om vanuit hun expertise en regierol te helpen dat partijen integraal samenwerken.’
